به مناسبت يكصد و شصت و پنجمين سالگشت شهادت شهيد ثالث

ماه شب هاي تار ايران

آيت الله شيخ محمدتقي برغاني (شهيد ثالث)

آيت الله شيخ محمدتقي برغاني معروف به شهيد ثالث، از مشاهير علماي مجاهد ايران در قرن دوازدهم و سيزدهم هجري است. وي فرزند ملامحمد ملائکه بود و در 1172ق در برغان از قواي قزوين به دنيا آمد. علوم مقدماتي و قسمتي از دروس سطح را نزد پدرش در برغان فراگرفت، سپس به قزوين رفت و در حوزه علميه آن شهر به درس و بحث ادامه داد. آنگاه به قصد تکميل مدارج علمي به شهرهاي اصفهان و کربلا و قم سفر کرد و نزد استادان بزرگ آن روز به تحصيل پرداخت. به گفته خود او، در اصفهان بيشتر به فلسفه اشتغال داشته و فلسفه تدريس مي کرده است. بزرگترين استاد او در فقه، سيدعلي طباطبايي (م 1231ق) در کربلا بوده است.

ملا محمدتقي در حدود سال هاي 1220ق به ايران بازگشت و در تهران ساکن شد و به تدريس و افتاء و اقامه نماز جماعت و تصدي امور ديني پرداخت. به دليل حسن تقرير و طلاقت لسان و حل مسائل مشکل و موشکافي در مباحث علمي، حوزه درس او رونق يافت؛ ولي پس از چندي،‌ديگر بار به عتبات بازگشت. اين اقدام بر اثر برخي اعتراضات به فتحعلي شاه قاجار بود. علت ديگر اين بود که اجتهاد او را ميرزا ابوالقاسم قمي (م 1231ق) تصديق نمي کرد؛ زيرا محمدتقي فقط چند روز در محضر درس ميرزاي قمي حاضر شده بود و ميرزا شناخت کافي از او نداشت و لذا مکاتبه علمي آن دو بي نتيجه مانده بود. گفته شده است که برغاني - که سرشناس ترين دانشمند اين خاندان بود - و دو برادرش، ملامحمدصالح و محمدعلي، در جلسه اي که با حضور علماي تهران و شخص شاه در کاخ گلستان تشکيل شد، شرکت داشتند. در اين جلسه برغاني، به شاه اعتراضاتي کرد و ميان برادران برغاني و ملامحمد علي مازندراني، مشهور به جنگلي، مشاجره لفظي درگرفت و اندکي به خشونت گراييد. به همين سبب، شاه آنها را نکوهيد و گويا فرمان تبعيدشان را صادر کرد. محمدتقي پس از بازگشت به عتبات، بار ديگر به حوزه درس استاد خود، طباطبايي، پيوست و پس از چندي به توصيه استاد، شخصاً تدريس را آغاز کرد و مسجدي نيز در اين شهر ساخت و به امامت جماعت و وعظ در آن پرداخت. اين مسجد به نام مسجد برغاني شهرت داشت که پس از شهادت او به نام «مسجد شهيد ثالث» معروف شد

ادامه مطلب